Matazano

Wat hebben een verbrand gezicht, vijf maanden Engelse lessen, 1500 bomen, koffie en kippensoep gemeen? Juist ja: Matazano, het droogste gebied van San Miguel.

Sinds ik in Guatemala ben wou ik naast het werk in DIFAM een eigen project starten. Een uitgewerkt plan heeft tot twee weken geleden op zich laten wachten, in afwachting gaf ik al lessen Engels, voor zij die de taal wilden leren. Daar ben ik nog steeds mee bezig.

Over deze lessen heb ik reeds geschreven (zie vorige blogberichten).

Zes verschillende groepen krijgen wekelijks twee uur les. De inschrijvingskosten voor de cursus zijn 40 Quetzales (net geen €5) per maand. Dit is niet voor allen, en zeker niet voor hen die ook vervoerskosten hebben, betaalbaar, al is deze prijs zelfs hier goedkoop. Op deze manier verdiende ik Q 3,000.00.

Na de vele bosbranden en actualiteit rond het klimaat in de afgelopen maanden werd ik er steeds meer van overtuigd dat ik een herbebossingsproject wou doen. Eerst dacht ik bomen te planten in afgebrande terreinen maar na een gesprek met compañeros Fredy en Gustavo is dat idee veranderd.

San Miguel heeft een lager gelegen deel: el corredor seco, de droge hoek. De oogst van de boeren die er wonen bestaat bijna enkel uit koffie aangezien de warmte en droge grond niet veel andere planten toestaan er te groeien. De afgelopen jaren waren dramatisch voor de families die er wonen: zelfs hun koffieplanten drogen uit. Dit komt door de steeds stijgende temperaturen, waarin sinds kort zelfs de inheemse Guatemalteken zich verbranden, en de steeds kortere moesson.

Een van de Caseríos die hier slachtoffer van is heet Matazano, vergeten en ver van alles, gelegen op een naar het zuiden kijkende bergflank. Via Gustavo kwam ik in contact met de ´president´ van deze buitenwijk, don Santos. Met hem sprak ik over het project dat ik in gedachten had. Met de drieduizend Quetzales die de lessen opgebracht hadden wou ik gravilea´s kopen, de bomen waarover elke koffieboer droomt. Al na vier jaar zijn ze volwassen en geven ze de o zo nodige schaduw aan de planten. Daarnaast maken ze de bodem gezonder door voedingsstoffen door te geven.

Uiteraard wou don Santos in het project stappen. We regelden een eerste algemene ontmoeting in Matazano op maandag 6 mei. Daar had ik nogmaals hetzelfde gesprek, dit keer in een zaal vol koffiekwekers. Ook hier was iedereen akkoord, dus regelden we de volgende twee meetings: dinsdag 14 mei om van huis tot huis te gaan, met iedereen individueel te spreken en uit te leggen hoe de boompjes het best geplant worden; de dag erop met z'n allen op het voetbalveld om de verkopers op te wachten en de gravilea´s te verdelen.

In de tussentijd vond ik twee handelaars, die me in totaal 1540 scheuten verkochten voor Q 2,918. Geen vragen stellen bij de vreemde getallen.

Op 14 mei ging ik dus terug naar Matazano, om de koffievelden te bekijken en te babbelen met de eigenaars ervan. 69 families heb ik samen met don Santos en don Pedro bezocht tussen acht uur 's ochtends en halftwee in de middag. Ondanks de lange kledij die ik aanhad en het mistige weer, kwam ik terug met een koeke-rood gezicht en - nek en een zonneslag, alsof de zon haar vernietigende kracht nogmaals wou bevestigen.

Dat deed ze ook op nog gruwelijker wijze: terwijl we rondwandelden ontstond een bosbrand op de bergflank waarop Matazano uitkijkt. In no-time vrat het vuur grote delen van de bossen die er nu niet meer staan, a penas bereikte het de dichtstbijzijnde huizen.

De dag erop, woensdag 15 mei, ging ik voor de derde maal naar de Caserío, deze keer geaccompagneerd door Hanna, een studente verpleging die in San Miguel haar stage doet. Dankzij haar bestaat fotobewijs van het project.

Om acht uur 's ochtends hadden we op het voetbalveld -van zand, gras groeit hier niet- afgesproken met de twee handelaars en de inwoners van Matazano. Vergetend dat we in Guatemala zijn, hebben we meer dan een uur gewacht eer de eerste pick-up toekwam en we met de tien personen die er waren al konden beginnen uitladen.

Na ongeveer een uur uitladen en tellen (wat ongelofelijk vlot ging) waren we klaar om de plantjes mee te geven aan de families. Ieder zou er eenentwintig ontvangen. Voordat we daarmee konden beginnen werden enkele speaches verwacht.

Don Santos en señor alcalde vulden twintig minuten met dankbetuigingen aan God en daarna werd mij het woord gegeven.

In de eerste plaats, bedankt om hier allemaal aanwezig te zijn. Dank aan don Santos en don Pedro die gisteren hun tijd vrijmaakten om me rond te leiden en dank aan don Cristian en doña Juana die ons voorzagen van de planten. Gisteren zag ik met mijn eigen ogen hoe de hitte deze regio in haar greep heeft. Gronden drogen uit en planten sterven. Politici voorzien geen oplossingen voor deze problemen, dus moeten we het heft in eigen handen nemen. Met dank aan Gustavo, Santos, Cristian en Juana en ieder van jullie konden we dit project met gravilea´s opstarten en verwezenlijken. Ik vraag slechts 1 zaak van jullie: alsjeblieft, zorg voor deze bomen, en de koffie die jullie hebben. Ik hoop met heel mijn hart dat deze planten een startpunt zijn van betere tijden, dat elk jaar meer en betere oogst geeft en dat we de brandende zon kunnen overwinnen. Solamente.

Na deze woorden begon men met de verdeling van de gravilea's. Dit verliep ongelofelijk efficiënt. Don Isidoro, de 'official' van de gemeente, begon met de namen een voor een af te roepen. Don Santos verwees hen dan naar het groepje plantjes dat de hunne zou worden. Deze werden vervolgens verzameld en weggebracht door de nieuwe eigenaars. Sommigen kregen grotere plantjes, sommige kleinere. Niemand zaagde en iedereen wachtte geduldig af tot zijn of haar naam werd afgeroepen. Onvoorstelbaar. Op minder dan twintig minuten tijd zijn 1517 boompjes verdeeld onder 74 families, de rest werd geplant op terreinen van de gemeente.

Wanneer alles verdeeld en iedereen naar huis vertrokken was, werden we door de president en official van Matazano verplicht getrakteerd op aloe-verasap en kippensoep. In een van de komende weken zal ik nog een vierde keer een bezoek brengen om te zien hoe de jonge planten het stellen.

Apotheose 

Moest mijn sabbatjaar hier en nu eindigen, zou ik daar vrede mee hebben. Zeven maand geleden kwam ik amper Spaans sprekend en onwetend van de wereld toe in een willekeurig bergdorp in Guatemala dat op veel vlakken meer dan een halve eeuw achterloopt op westerse landen als België. Alles van mezelf gevende heb ik meer dan een steen kunnen bijdragen in de nodige projecten van DIFAM, een vreemde taal geleerd, vertrouwen gewonnen, vrienden gemaakt, een compleet andere cultuur maar vooral ook mezelf leren kennen. Zonder hulp van tientallen personen had ik deze zaken nooit kunnen verwezenlijken. Dank aan iedereen die me omringde en vergezelde in de lastige momenten, al was er steeds een computerscherm tussen. Het project dat ik in deze blogpost beschreef is echter wel volledig zelf opgebouwd en uitgevoerd. Een vijftigtal studenten hebben de basis van de Engelse taal meegekregen, dat geld is her-geïnvesteerd in lokale economie en gebruikt voor herbebossing in een van de meest aangetaste gebieden door klimaatverandering. Vaak voelde ik me hier verstoten en in Gent vergeten, vroeg ik me af wat de bijdrage van mijn bestaan was. Met of zonder mij, de wereld blijft draaien en ongelijkheid blijft bestaan. Ik zat dieper dan waar ik ooit was geweest, maar ben door tijd uit de put getrokken. Als ik nu terugkijk op de projecten en verwezenlijkingen waarvoor ik me geëngageerd heb besef ik dat niet alleen mijn, maar ieders bestaan van belang is. Zonder ons blijft de wereld draaien maar dat houdt ons niet tegen betekenis aan ons zijn te geven. In elk van ons schuilt een strijd tegen onszelf en daarbuiten tegen al de rest. We mogen ons niet laten doen maar doen wat we goed achten. In mijn geval was dat al mijn geliefden veel te lang verlaten om idealistisch en zij aan zij met eeuwenlang gediscrimineerde Maya-afstammelingen te vechten tegen al het slechte, en wat ben ik blij dat het eind van deze strijd nadert.